Internetowa Platforma Wspomagania Decyzji Nawodnieniowych

Ewapotranspiracja określa całokształt procesów związanych z odpływem do atmosfery wody parującej z powierzchni gleby (ewaporacja) pokrytej roślinnością (transpiracja). Na wielkość ewapotranspiracji wpływają czynniki meteorologiczne (m.in. temperatura i wilgotność powietrza, radiacja słoneczna, prędkość wiatru), glebowe (m.in. skład mechaniczny, wilgotność) oraz roślinne (m.in. gatunek, faza rozwojowa, zwartość łanu).
Rzeczywistą wartość ewapotranspiracji (dla danej rośliny uprawnej) szacuje się poprzez pomiar tzw. ewapotranspiracji wskaźnikowej (ETo), która określa zdolność atmosfery do wywołania parowania wody z powierzchni pokrytej roślinami niezależnie od ich rodzaju i poziomu uwilgotnienia gleby. Oddziaływanie szaty roślinnej na proces parowania jest określane za pomocą tzw. współczynników roślinnych (k). Wartość tych współczynników jest charakterystyczna dla określonego gatunku i zmienia się w poszczególnych fazach rozwojowych rośliny w okresie wegetacyjnym. Do wyznaczania wielkości ewapotranspiracji wskaźnikowej opracowano szereg modeli matematycznych (np. wzór Grabarczyka, Hargreavesa, Penmana-Monteitha). Rozwój elektroniki pozwolił na wprowadzenie do praktyki stacji meteorologicznych, które automatycznie obliczają wartość ETo na podstawie mierzonych parametrów meteorologicznych. Ewapotranspirację rzeczywistą (aktualną) danego gatunku rośliny uprawnej rosnącej w warunkach optymalnego zaopatrzenia w wodę (Ec) oblicza się mnożąc wartość ewapotranspiracji wskaźnikowej (ETo) przez współczynnik roślinny (k).

Określa aktualną wielkość ewapotranspiracji danego gatunku rośliny uprawnej rosnącej w warunkach optymalnego zaopatrzenia w wodę. Oblicza się ją mnożąc wartość ewapotranspiracji wskaźnikowej (ETo) przez współczynnik roślinny (k) (patrz też hasła 'ewapotranspiracja', 'ewapotranspiracja wskaźnikowa', 'współczynnik roślinny').

Ewapotranspiracja wskaźnikowa określa zdolność atmosfery do wywołania parowania wody z powierzchni pokrytej roślinami niezależnie od ich rodzaju i poziomu uwilgotnienia gleby. Do wyznaczania wielkości ewapotranspiracji wskaźnikowej opracowano szereg modeli matematycznych. Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) zarekomendowała model Penmana-Monteitha:

Rn - promieniowanie (radiacja) [MJ m^-2 dzień^-1]; G - gęstość strumienia ciepła glebowego [MJ m^-2 dzień^-1]; T - średnia dzienna temperatura zmierzona na wysokości 2 m [°C]; u2 - prędkość wiatru na wysokości 2m [m s^-1]; es - ciśnienie nasyconej pary wodnej [kPa]; ea - aktualne ciśnienie pary wodnej [kPa]; es−ea - deficyt prężności pary wodnej [kPa]; D - nachylenie krzywej ciśnienia nasyconej pary wodnej [kPa °C^-1]; G - stała psychrometryczna [kPa °C^-1]

Model ten wymaga szeregu danych meteorologicznych, co utrudnia jego powszechne zastosowanie. Dlatego prowadzi się prace badawcze mające na celu zweryfikowanie przydatności do warunków klimatycznych Polski innych modeli pozwalających na szacowanie ewapotranspiracji przy ograniczonym dostępie do danych meteorologicznych. Przydatne do powszechnego stosowania mogą być modele Grabarczyka i Hargreavesa.

W modelu Grabarczyka do wyznaczania wartości ewapotranspiracji wystarczą pomiary temperatury i wilgotności powietrza:

ETo = 0,32(d + 1/3T)

d – średni dobowy niedosyt wilgotności powietrza (hPa); T – średnia dobowa temperatura powietrza (°C)

Do wyznaczania ewapotranspiracji przy wykorzystaniu modelu Hargrevesa potrzebne są pomiary maksymalnej i minimalnej temperatury powietrza oraz dane dotyczące promieniowania słonecznego docierającego do atmosfery ziemi (odczytywane z tabel):

HC - współczynnik empiryczny autora = 0,0023; Ra - radiacja ponad atmosferą (mm dzień^-1); Tmax - temperatura maksymalna powietrza (°C); Tmin - temperatura minimalna powietrza (°C); HE - współczynnik empiryczny autora = 0,5; HT - współczynnik empiryczny autora = 17,8

(patrz też hasło 'ewapotranspiracja').